In publicaties over Oer IJ en Crommenije worden beide nogal eens met elkaar verward. Vaak doen zich de volgende vragen voor:
- Was het Oer IJ hetzelfde als de Crommenije?
- Was de Crommenije een onderdeel van het Oer IJ?
Het antwoord op beide vragen is: Nee.
Bijgaand artikel van Bart Korf, geplaatst in het tijdschrift “Tussen Duin & Dijk” 2/2023, geeft een uitstekende beschrijving van de geschiedenis van het Oer IJ. Opvallend is al dat de Crommenije in het hele artikel niet wordt genoemd.
Het Oer IJ valt in een bepaalde periode van haar geschiedenis te beschouwen als een noordelijke tak van de Rijn, die bij Castricum in zee uitmondde. Op de beide kaartjes van blz. 9 zien we het verloop van het Oer IJ als een blauwe kronkelende lijn. Rond 250 v. Chr. slibde de monding bij Castricum dicht en hield het Oer IJ op te bestaan.
Op blz. 9 schetst Kalf de ontwikkeling in onze streken vanaf 1000 na Chr. Het ontstaan van van de Crommenije als verbinding tussen Schermer en het IJ (Wijkermeer) hoort in die periode thuis.
Zijn er nog sporen van het Oer IJ in onze omgeving te herkennen? Zeker wel.
Op het kaartje van blz. 9 zien we kronkelende kreken vanuit het paarsgekleurde veengebied in verbinding staan met het Oer IJ. Zwarte pijltjes geven aan hoe bij eb en vloed het water van het Oer IJ de kreken in en uit stroomde.
Door een latere ontwikkeling zijn deze kreken als zandige ruggen in het landschap herkenbaar geworden. De nieuwbouwwijk “Kreekrijk” bij Assendelft dankt zijn naam aan de kreek die centraal op het kaartje van blz. 8 oostelijk van het Oer IJ herkenbaar is.
Jaap van Harlingen